Omgaan met een omgekeerde cultuurshock

Terugkeren naar je thuisland na een paar maanden of jaren te hebben gewoond en gewerkt in het buitenland kan moeilijker zijn dan je zou verwachten. Gedurende de tijd in het buitenland ben je veranderd, is het ‘thuis’ veranderd en nu moet de ‘nieuwe jij’ wennen aan het ‘nieuwe’ oude thuis. En dit is zo ongeveer wat een omgekeerde cultuurshock betekent: je aanpassen aan het leven in je thuisland, terwijl zowel jij als je thuisland zijn veranderd. De grootste uitdaging van de omgekeerde cultuurshock zit hem in het feit dat je maar een klein beetje veranderd bent, maar net genoeg om je gefrustreerd en onbegrepen te voelen over relatief kleine veranderingen in je thuisland.
Andere veelvoorkomende gevoelens die geassocieerd worden met de omgekeerde cultuurshock zijn blijdschap en opwinding, verwardheid, desoriëntatie, teleurstelling, woede en isolatie/eenzaamheid.
Op deze pagina wordt besproken wat je kunt doen tegen een omgekeerde cultuurshock en waarom thuiskomen zo lastig kan zijn voor expats.
 

 

Mocht je moeite hebben met de cultuurshock, dan kun je altijd professionele hulp overwegen. Wij kunnen je tijdens dit proces begeleiden. Ga naar meld je hier aan. (Afhankelijk van de zorgverzekeraar kunnen sommige behandelingen vergoed worden).

 

 

Waarom kan het zo lastig zijn voor expats om terug te keren naar huis?

Terugkeren naar huis kan erg lastig zijn, omdat er zoveel verschillende variabelen zijn van invloed kunnen zijn op de terugkeer. Sommige van deze variabelen hebben met jou te maken, zoals de manier waarop je met (onverwachte) veranderingen omgaat, terwijl andere variabelen weinig met jou te maken hebben, zoals het contrast tussen het thuisland en de land waar je in woont als expat zijnde. Dit houdt in dat het er lastig is om te voorspellen hoe een terugkeer naar huis zal verlopen. Desalniettemin is het erg belangrijk om je zo goed als mogelijk voor te bereiden. Daarom hieronder een overzicht van sommige veelvoorkomende variabelen die van invloed kunnen zijn op jouw terugkeer:

• 
  

  De tijd die je van huis bent:

  Hoe langer je van huis bent, hoe groter de kans dat je gewend raakt aan de vreemde cultuur en je er ook dingen van overneemt. Hoe meer ideeën, normen en waarden je overgenomen hebt tijdens jouw tijd in het buitenland, hoe lastiger het weer zal zijn om weer gewend te raken aan de ideeën, normen en waarden van thuis.

 

• 
  

  De hoeveelheid keren dat je in het buitenland gewoond en gewerkt hebt:

  De eerste keer dat je terugkeert naar Nederland, België of Suriname na in het buitenland gewoond te hebben, is het lastigst. Dit heeft te maken met de manier op jijzelf en je thuisland veranderd is. Veel expats realiseren zich niet dat zij zelf veranderd zijn en dat de onderlinge verhoudingen en vriendschappen in het thuisland ook veranderd zijn. Vaak verwachten expats dat een terugkeer niet al te veel moeite zal kosten en zodoende bereiden ze zich er niet op voor. Voor expats die vaker uitgezonden worden en dus ook vaker terugkeren is er goed nieuws: het wendt uiteindelijk allemaal.

 

• 
  

  Het contrast tussen het thuisland en het land waarin je als expat gewoond hebt:

  Wanneer jouw thuisland en het land waarin je gewoond hebt als expat zijnde erg van elkaar verschilt wat betreft cultuur, normen en waarden, dan kan het erg lastig zijn om weer terug te keren naar je thuisland. Veelvoorkomende problemen die expats tegenkomen als ze weer thuiskomen zijn de verschillen in manier van leven (gestrest versus ontspannen), cultuur (bijvoorbeeld Aziatische versus westerse, of Nederlandse versus Braziliaanse), levensstandaard (vaak hebben expats een hoger salaris dan collega’s in het thuisland), maar ook verschillen in omgeving spelen erg mee (stedelijk versus op het platteland, tropisch of landklimaat). Gewend raken aan zulke veranderingen kan erg lang duren, zeker als iemand lang in het buitenland geleefd heeft.

 

• 
  

  Of je wel of niet vrijwillig en/of verwacht naar je thuisland gaat:

  Dit heeft erg veel te maken met het wel of niet mentaal voorbereid zijn op een terugkeer. Expats die niet het land waarin ze wonen niet willen verlaten kunnen meer moeite hebben met hun terugkeer, omdat zij het land of de cultuur van het gastland missen, en omdat ze een terugkeer naar hun thuisland niet willen accepteren.

 

• 
  

  De hoeveelheid interactie met vrienden en familie thuis gedurende je expat tijd:

  Expats die goed contact onderhouden met vrienden en familieleden in het thuisland, vinden het vaak gemakkelijker om weer terug te keren en om gewend te raken aan het leven thuis, omdat zij zich bewust zijn van de veranderingen, de politieke situatie, en omdat hun relaties met anderen goed onderhouden zijn.

 
(Advertentie. Scroll naar beneden voor meer informatie.)



 
• 
  

  Wel of geen moeite hebben met verandering:

  Mensen die moeite hebben met verandering, hebben vaak ook meer last van de omgekeerde cultuurshock, vergeleken met mensen die geen problemen hebben met verandering. Mensen die moeite hebben met verandering hebben meer last van angst en onzekerheid, waardoor het accepteren van verandering ook lastiger is.

 
Samengevat: of de omgekeerde cultuurshock lastig is hangt af van veel variabelen, waaronder het aantal keren dat iemand in het buitenland gewoond heeft, de periode dat iemand in het buitenland heeft gewoond, of iemand wel of niet vrijwillig naar huis keert (en dit van te voren wist), en hoe goed iemand omgaat met verandering. Hoewel het voor veel expats lastig is om zich voor te bereiden op deze variabelen, is er toch veel dat iemand kan doen om de impact van de omgekeerde cultuurshock zo klein mogelijk te maken.
 
 

Hoe kunnen expats veranderen tijdens hun periode in het buitenland?

Tijdens de periode on het buitenland maken expats veel verschillende dingen mee, van culturele tot bureaucratische veranderingen en van eten en leefstijl tot normen en waarden. Veel expats hebben leren omgaan met deze veranderingen terwijl ze de vijf cultuurshock fases doorliepen. Expats hebben geleerd zich aan te passen aan nieuwe gewoonten, normen en waarden, en hebben ze nieuwe inzichten gekregen wat betreft het leven en de manier waarop men in het thuisland leeft en denkt.

Voorbeelden:

Door afstand te nemen van de eigen cultuur en door omgeven te zijn door een andere cultuur, kan het gebeuren dat mensen wat kritischer gaan kijken naar de eigen cultuur. Zo vervangen sommige mensen culturele gewoonten, normen en waarden voor die van een andere cultuur, als dit deze mensen meer aanspreekt. Denk hierbij aan het nuttigen van de hoofdmaaltijd tijdens lunchtijd in plaats van om 18:00 uur. In dit voorbeeld kan het voorkomen dat zo iemand deze gewoonte niet meer wilt veranderen als diegene weer terugkeert naar het vaderland. Dit kan vervolgens voor kleine problemen zorgen als diegene met vrienden of familie gaat lunchen of avondeten.
Andere voorbeelden: een nieuwe kijk hebben op de politiek, economische problematiek of bepaalde culturele evenementen in het thuis land. Een andere kijk hebben op deze gevoelige onderwerpen wordt niet altijd even gewaardeerd door familie of vrienden.

Een grote levensverandering kan de impact van de omgekeerde cultuurshock ook versterken, bijvoorbeeld wanneer iemand getrouwd of gescheiden is of een kind heeft gekregen toen diegene in het buitenland woonde. Zulke veranderingen kunnen de relaties die een expat met de mensen thuis heeft enorm veranderen. Denk hierbij aan het verliezen van kennissen/vrienden vanwege de scheiding.
 
De omgekeerde cultuurshock is problematisch, omdat de mensen thuis niet op de hoogte zijn van jouw nieuwe inzichten, gewoonten, normen en waarden. Deze veranderingen kunnen vreemd overkomen op anderen en soms kun je er zelf kritiek op krijgen. Dit kan er vervolgens weer voor zorgen dat jij je onbegrepen, eenzaam, geisoleerd en gefrustreerd voelt. Dit maakt het allemaal een stuk lastiger om van de omgekeerde cultuurshock af te komen.
 
 

Hoe kan het thuisland veranderen terwijl de expat in het buitenland verblijft?

Hoe langer een expat in het buitenland verblijft, hoe meer dingen er veranderd kunnen zijn als de expat weer terugkeert. Sommige veranderingen hebben weinig invloed op de strong>omgekeerde cultuurshock, terwijl andere veranderingen juist enorm veel impact kunnen hebben. Verkiezingen, de invoering van nieuwe wetten, een nieuw beleid in jouw werkgebied, een natuurramp of een economische crisis, deze veranderingen maken het lastiger of gemakkelijker om weer thuis te komen na je tijd in het buitenland.
Omgaan met de omgekeerde cultuurshock is nog lastiger als er veranderingen hebben plaatsgevonden bij vrienden en familie. Het is mogelijk dat vrienden een kind hebben gekregen toen jij in het buitenland woonde en dat je nog een vrijgezel bent. Dit kan ervoor zorgen dat de manier waarop jullie met elkaar omgaan verandert. Andere mogelijke veranderingen kunnen bijvoorbeeld te maken hebben met overlijden, trouwen, ongelukken en ruzies.
 
(Advertentie. Scroll naar beneden voor meer informatie.)

 
Kortom: de hierboven genoemde veranderingen kunnen de nodige aandacht van je vragen, waardoor je minder tijd en energie overhoudt om je bezig te houden met de omgekeerde cultuurshock. Dit kan ervoor zorgen dat je langer last hebt van de omgekeerd cultuurshock of dat je al gauw weer uitkijkt naar een nieuw buitenlands avontuur.
 
 

Hoe kan een expat zich voorbereiden op een terugkeer?

De buitenlandse cultuur, de vrienden die je gemaakt hebt, het expat leven en misschien zelfs wel het lekkere klimaat achter je laten, kunnen je erg verdrietig maken. Hoewel het voor veel expats ook weer erg opwindend en fijn kan zijn om huiswaarts te keren vanwege familie, vrienden, bekend eten en bekende producten.
De hieronder genoemde tips kunnen je helpen bij het beperken van de impact die de omgekeerde cultuurshock op je kan hebben:

Afscheid nemen:

• Bezoek alle plaatsen die je nog wilt zien voor je vertrekt. Zorg ervoor dat je dit ruim van tevoren in de agenda zet, zodat je genoeg tijd hebt.
• Neem afscheid van alle je vrienden en kennissen. Organiseer een afscheidsfeest, zodat je iedereen nog een keer ziet voor je vertrek.
• Geef je vrienden je nieuwe contact informatie (je nieuwe telefoonnummer, bijvoorbeeld), zodat jouw vrienden je kunnen bereiken als jij weer thuis bent.
• Koop souvenirs van het land, zodat je een aandenken hebt voor als je weer thuis bent.
• Wees je bewust van het feit dat het je laatste dagen zijn. Veel mensen realiseren zich niet hoe speciaal bepaalde (gewone) momenten eigenlijk zijn. Neem de tijd en wees je bewust van het moment. Denk hierbij aan je ochtendroutine, weekendroutine, de wandeling naar kantoor, je favoriete café.

 

Neem contact op met (oude) vrienden/kennissen en familie:

• Laat je vrienden en familie weten dat je binnenkort weer naar huis gaat.
• Spreek met vrienden en familie af om te gaan lunchen of dineren in de eerste weken na je terugkeer.
• Koop een klein souvenirtje voor je vrienden en familie, zodat je ze iets kleins kunt geven tijdens het diner of de lunch. Dit zorgt er ook voor dat je (onbewust) weer een beetje meer afscheid neemt.

 

Stel je verwachtingen bij:

• Het is niet verstandig om het leven in het buitenland te gaan vergelijken met het leven thuis, omdat je de slechte dingen van thuis zult gaan vergelijken met de beste dingen in het buitenland (denk bijvoorbeeld aan het klimaat of de natuur). In het algemeen geldt dat het maken van vergelijkingen mensen niet gelukkiger maakt.
• Jouw relatie/vriendschap met je familie en vrienden kan veranderd zijn. Soms heeft dit te maken met het feit dat je niet veel in contact bent geweest met ze, soms komt het door een huwelijk, scheiding of door de geboorte van een kind. Probeer er dus niet van uit te gaan dat alles bij het oude gebleven is. Sterker, in sommige gevallen zul je merken dat er sprake is van een ontstane afstand tussen jouw en vrienden die misschien niet meer hersteld.
• Je bent zelf veranderd en dus ook jouw verwachtingen en ideeën. Probeer je verwachtingen naar beneden bij te stellen, zodat je minder snel teleurgesteld raakt als je eenmaal thuis bent.

 

Ga op zoek naar activiteiten/ dingen om te doen:

• Ga op zoek naar een locale sportvereniging, een professionele organisatie, religieuze en/of spirituele groepen en culturele en/of internationale bijeenkomsten.
• Overweeg aft e spreken met andere expats die ook een omgekeerde cultuurshock hebben meegemaakt. Zij kunnen wel eens de enigen zijn die begrijpen wat je voelt en wat je door maakt.
• Als je kinderen hebt, zorg er dan voor dat zij snel vrienden maken en/of afspreken met hun oude vrienden. Zorg er eveneens voor dat ze aan activiteiten kunnen deelnemen.

 

Accepteer verschillen:

• Mensen om je heen kunnen een andere kijk hebben op het leven, cultuur, normen en waarden. Zij hebben niet hetzelfde meegemaakt als jij hebt, en dus is het niet realistisch te verwachten/verlangen dat zij zullen veranderen. Door te accepteren date er verschillen zijn tussen jou en de mensen thuis, en tussen het expat leven en het leven thuis, zul je merken dat je minder gefrustreerd, boos, geïrriteerd en prikkelbaar bent. Probeer alles in perspectief te zien..

 

Mocht je moeite hebben met de cultuurshock, dan kun je altijd professionele hulp overwegen. Wij kunnen je tijdens dit proces begeleiden. Ga naar meld je hier aan. (Afhankelijk van de zorgverzekeraar kunnen sommige behandelingen vergoed worden).